5 Adımda Diş Taşı Oluşumunu Önleyin
Halk arasında yaygın olarak diş taşı olarak bilinen tartar, diş plağının sertleşmiş hali olarak açıklanabilir. Diş eti hastalıklarının yanı sıra farklı ağız sağlığı sorunlarına da yol açabilen tartar, yalnızca diş hekimi tarafından temizlenebilir. Farklı bir deyişle dişlerinizi fırçalayarak ya da diş ipi kullanarak tartarı temizleyemezsiniz. Bu nedenle tartar oluşumunu önlemek son derece önemlidir. Evla uzmanları tarafından hazırlanan bu yazıda sıklıkla merak edilen “Diş taşı oluşumuna ne sebep olur?” ve “Diş taşı olmaması için ne yapmalı?” gibi soruların yanıtlarının yanı sıra diş taşı hakkında merak edilen pek çok konuyu bulabilirsiniz.
Diş Taşı Nedir, Neden Olur?
Diş taşı, dişlerin üzerindeki biriken plakların sertleşmesiyle meydana gelir. Diş plağı hemen hepimizin dişinde bulunan, yumuşak ve yapışkan bir film olarak açıklanabilir. Tükürük ve yiyeceklerle bir araya gelen bakteriler, dişlerin üzerinde birikir. Yemek yedikten ya da bir şeyler içtikten sonra; ağızda bulunan bu bakteriler asit üretmeye başlar. Özellikle şekerli gıdalar tüketildiğinde meydana gelen asit, dişlere zarar verir ve diş çürüğünün başlıca sebeplerinden biridir. Dişlerin üzerinde olması gerekenden daha uzun süre kalan plak, tükürüğünüzde bulunan minerallerle birleşir ve sonunda bu yapı, diş taşı olarak da bilinen tartara dönüşür.
Diş taşı, dişlerin dış yüzeyini kaplar ve ayrıca diş eti çizgisinin altına da yerleşebilir. Diş taşı, diş eti çizgisinin altına yayıldığında, periodontal hastalık gelişebilir. Bu noktada diş taşı ile diş taşı arasındaki farklı iyi anlamak önemlidir. Plak, dilinizi dişlerinize sürttüğünüzde bulanık bir his oluşması ya da dişlerinize tırnağınızı sürdüğünüzde ele gelen saydam, kıvamlı yapı olarak tanımlanabilir. Genellikle renksizdir, bu da görülmesini zorlaştırır. Tartar ise sertir ve sarı veya kahverengi bir görünüme sahip olabilir. Diş plakları, günlük fırçalama ve diş ipi kullanımıyla dişlerden temizlenebilir. Diş taşı ise oluştuktan sonra ancak bir diş hekimi tarafından temizlenebilir. Sıklıkla merak edilen “Diş taşı neden olur?” sorusu bu şekilde cevaplanabilir.
Diş Taşı Oluşumu Nasıl Engellenir?
Diş taşı, mineralize olmuş ölü bakteriler içerir. Genellikle kalsiyum fosfat, kalsiyum karbonat. ve magnezyum fosfat gibi minerallerden oluşan tartar, dişlerinizde sarı, kahverengi veya siyah lekelere, ağız kokusuna, diş eti iltihabına yol açar. Dişlerde sert, kabuk benzeri bir kaplama ile kendini gösterir. Ayrıca diş taşı; dişleriniz ve diş etleriniz arasındaki bölgelerde küçük ceplerin oluşmasına da neden olabilir. Bakteriler ve yiyecek artıkları orada sıkışıp kalabilir ve bu da ağız kokusuna veya ağızda kötü bir tada neden olabilir. Peki diş taşı oluşumunu önlemek için neler yapılabilir?
Diş çürüğü ya da diş eti hastalıkların gibi sorunlardan kaçınmak için uygulanabilecek en iyi yöntem; diş taşı oluşumunu durdurmaktır. Diş taşı oluşumunu önlemeye yardımcı yöntemlerden bazıları şu şekilde sıralanabilir:
1- Dişlerinizi Her Gün 2 ila 3 Kez Fırçalayın
Dişlerinizi en iyi formda tutmak için onları günde en az iki kez, iki dakika boyunca fırçalayın. Dişlerinizi ve dilinizi yumuşak kıllı bir diş fırçası ve florürlü diş macunu ile fırçalamak, ağzınızdaki yiyecek ve bakterilerin temizlenmesini sağlar. Bu aynı zamanda diş çürükleri ile karşılaşma riskinizi de düşürür. Ancak dişlerinizi günde 2-3 defadan fazla, toplamda dört dakikadan uzun süre fırçalarsanız, dişlerinizi koruyan mine tabakasını aşındırabilirsiniz. Diş minesi aşındığında dentin tabakası ortaya çıkar ve dentin, sinir uçlarına uzanan küçük deliklere sahiptir. Bu durum, dişlerinizde hassasiyet oluşumuna ve neredeyse her acıyı hissetmenize neden olabilir. Florür içeren bir diş macunuyla dişlerinizi günde iki kez fırçalayın. Diş yüzeyini kaplayan florür, koruyucu bir kalkan görevi görerek ağızdaki bakterilerin plak oluşturmasını engeller.
2- Dişlerinizi Arasını Her Gün Bir Kez Diş İpiyle Temizleyin
Diş arası bölgeleri temizlemek için diş ipi kullanın. Tartar oluşturan bakteriler genellikle dişlerin arasındaki bölgede gizlenir ve diş ipi kullanımı bunların giderilmesine yardımcı olur. Ayrıca diş ipi kullanmak, fırçalama sırasında kaçırdığınız parçacıkları da gevşetir. Özellikle diş fırçasının ulaşamadığı alanlarda plağı gidermek ve çürükleri veya diş eti hastalıklarını önlemeye yardımcı olmak için dişlerinizin arasını temizleyin. Diş etlerine zarar vermeden dişlerinizi nasıl düzgün bir şekilde diş ipi ile temizleyeceğinizi öğrenin. Diş ipi uygulaması aynı zamanda plağı ortadan kaldırır ve böylece tartar oluşumunu engeller. Plakları fırçalayarak temizlemek kolay olsa da tartarı çıkarmak için bir diş hekimine ihtiyacınız vardır.
3- Günde İki Kez Alkolsüz, Antibakteriyel Bir Gargara Kullanın
Gargara ya da ağız temizleme suyu olarak bilinen ürünler, ağız hijyenini sağlamanın iyi yollarından biridir. Ayrıca plak, diş taşı oluşumuna yol açan ağız bakterilerinin ortadan kaldırılmasına da yardımcı olur. 6 yaşından küçük çocuklar için gargarayı yutma tehlikesi olduğundan, doktor aksini belirtmediği sürece bu yaş grubundaki çocuklar, gargara kullanmamalıdır.
4- Ne Yediğinize Dikkat Edin
Her yemek yediğinizde ağzınızdaki bakterileri de beslemiş olursunuz. Ağzınızdaki bakteriler şekerli ve nişastalı yiyeceklerle çoğalır ve sonuç olarak zararlı asitler açığa çıkar. Sağlıklı beslenmeye çalışın ve yediğiniz şekerli yiyecek miktarını sınırlayın. Atıştırmalıklar için de geçerli olan bu durum, diş taşı oluşumunu önlemenin etkili yöntemleri arasında yer alır. Fakat diş taşı oluşumunu önlemek için tatlılardan veya öğün aralarında atıştırmalıklardan tamamen vazgeçmenize gerek yoktur. Sadece kendinizi ne sıklıkla şımarttığınıza dikkat edin ve yemek sırasında ve sonrasında bol su için.
5- Tütün mamullerinden uzak durun
Araştırmalar, sigara içen veya tütün çiğneyen kişilerde tartar gelişme riskinin çok daha yüksek olduğunu gösterir. Bu nedenle tütün ürünlerini kullanmayın. Ayrıca sigara içmek ve tütün çiğnemek dişleriniz için sağlıksızdır. Dişin en dış katmanı olan emayenin lekelenmesine, dişlerin enfeksiyonlara karşı daha duyarlı hale gelmesine ve diş etlerinin daha kolay iltihaplanmasına yol açabilir.
Diş Taşı Oluşumaması İçin Diş Bakımı Nasıl Yapılmalı?
Diş taşı oluşumuna yol açan plak, sayıları 200 ila 300 arasında değişen milyonlarca bakteri içerir. Kötü diş sağlığının ana suçlusu ise şekeri ve diğer karbonhidratları asid dönüştüren Streptococcus mutans türü bakteridir. Diş plağı temizlenmediği takdirde sertleşir ve tartara dönüşür. Bu nedenle günde en az iki kez dişlerinizi fırçalayın; diş ipi kullanın ve düzenli temizlik için diş hekiminize başvurun. Diş taşı oluşmaması için evde diş bakımı yaparken dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar da bulunur.
Plak oluşumunu engellemek ve diş taşı oluşumunu önlemek için etkili bir diş bakım rutini izlemeniz oldukça önemlidir. Sağlıklı dişlere ve diş etlerine sahip olmak için atılacak adımların bi kısmı şöyle sıralanabilir:
- Doğru Diş Fırçasını Seçin: Plağı etkili bir şekilde temizlemek ve diş etlerine zarar vermemek için yumuşak kıllı bir diş fırçası tercih etmeniz önemlidir.. Diş fırçasının kılları yuvarlak uçlu olmalıdır. Bu, fırçalama sırasında diş minesine ve diş etlerine zarar gelmesini önler.
- Diş Taşı Kontrol Diş Macunu Kullanın: Diş taşı oluşumunu önlemek için diş macununun etiketinde “tartara karşı etkili” ibaresi bulunan bir ürün seçiniz. Bu tür diş macunları, diş yüzeyindeki plağı gidermeye yardımcı olan yumuşak aşındırıcıları içerir.
- Doğru Fırçalama Tekniklerini Uygulayın: Dişlerinizi 45 derecelik açıyla, kısa darbelerle fırçalayarak diş etlerinin altında bulunan plağı temizleyin. Diş fırçasının kılları, diş etinin altına doğru girecek şekilde tutulmalıdır. Kısa, nazik ve dairesel hareketlerle dişlerinizi fırçalamak; plağı ve yiyecek artıklarını etkili bir şekilde temizler.
- Tüm Dişlerinizi Temizleyin: Her bir dişi iyice fırçalamak için zaman ayırın. Dişlerinizin iç kısmını, dış kısmını ve üst yüzeyini temizlemek önemlidir. Toplam diş fırçalama süreniz yaklaşık 2 dakika olmalıdır.
- Düzenli Diş Temizliği Yaptırın: Diş taşı oluşumunu önlemek ve dişlerinizi düzenli olarak temizletmek için diş kliniğini düzenli olarak ziyaret edin. Diş hekiminiz, yılda kaç kez diş temizliği yapılması gerektiği konusunda size uygun bir öneri sunacaktır.
- Diş Hekimine Şüpheli Durumlarda Başvurun: Dişlerinizde ağrı veya hassasiyet gibi sorunlar fark ederseniz, hemen diş hekiminizle iletişime geçin. Diş muayenesi ve tedavisi için randevu alarak potansiyel diş sorunlarını önleyebilirsiniz.
- Ultrasonik Temizlik Yaptırın: Diş hekiminiz tarafından yapılan genel diş kontrolü sırasında, plak ve tartar birikiminin önemli ölçüde olduğu söylenirse ultrasonik temizlik yaptırabilirsiniz. Titreşim ve su kullanarak uygulanan bu yöntemle, büyük diş taşı parçalarının temizlenmesi sağlanır.
Diş Taşı Temizlenmezse Ne Olur?
Diş taşı, fırçalama ile geçmeyen kaba bir madde gibi hissedilir. Diş eti çizgisinin altındaki diş taşları, kanamaya neden olabilen şişkinliklere neden olabilir. Bu bölgede diş taşı, kahverengi ya da siyah renkte olabilir. Diş eti çizgisinin üzerindeki birikim ise sarı veya ten rengidir ve giderilmezse daha da büyür.
Dişlerde ve diş eti çizgisi boyunca diş taşı oluştuğunda farklı ağız sağlığı sorunları gelişebilir. Diş taşı, plağın tutunması için dişlerinizin üzerinde gözenekli bir alan sağlar. Böylece diş taşına yapışan ve daha fazla diş taşı oluşumuna yol açan bir plak döngüsü başlar. Plak, diş eti hastalığı ve çürük gibi durumlara yol açabileceğinden, bu plak - tartar döngüsünün oluşmasına izin vermemek önemlidir. Diş eti çizgisi etrafında diş taşı biriktiğinde diş eti iltihabına ve kanamaya neden olabilir. Bu, diş eti hastalığının erken evresi olan diş eti iltihabıdır. Diş taşı, kozmetik sorunlara da yol açabilir. Diş taşı emici bir yapıya sahip olduğundan lekelere hızla nüfuz edebilir. Sonuç olarak çay veya kahve gibi pigmentli içecekleri içmek de dişlerinizin sarımsı bir görünüme sahip olmasına yol açabilir.
Evde Diş Taşı Temizliği Nasıl Yapılır?
Diş hekiminize gerek kalmadan dişlerinizden tartarı nasıl çıkaracağınızı merak ediyor olsanız da temiz ve doğru olan yöntem, bir diş hekiminden yardım almaktır. Plak, diş taşına dönüştüğünde diş fırçası onu temizleyemez. Evde tartar giderme ürünleri veya çilek, sirke veya susam gibi bazı doğal ilaçlar evde diş taşı temizliği için cazip gelebilir. Bu ürünler ve içerikleri, herhangi bir markette veya eczanede kolayca bulunabilse de evde uygulanan yöntemleri denemek yerine diş hekiminizle diş taşının giderilmesi konusunda konuşmanızı öneririz.
Farklı yöntemler uygulayarak evde bir miktar diş taşını ortadan kaldırabilirsiniz ancak bu, daha uzun ve tutarlı bir çaba gerektirir. Evde tartarın çıkarılması, dişlerinizin dışını koruyan ve onarılamayan diş minesine zarar verme riskini de artırır. Bu nedenle tartar oluşumunu sorun haline gelmeden engellemeyi hedefleyin. Plak, tartar haline geldikten sonra fırçalayarak giderilemez. Tartarın etkili bir şekilde ortadan kaldırılması ve anında sonuç alınması için bir diş hekimine başvurmanızı öneririz. Diş taşı oluşumunu önlemek, doğru ağız bakım ürünleri ile mümkündür.